Nazwa polineuropatia pochodzi z języka greckiego i oznacza chorobę („patheia”) wielu („polús”) nerwów obwodowych („neûron”). Nerwy obwodowe to struktury, które łączą rdzeń kręgowy i mięśnie (nerwy ruchowe), skórę (nerwy czuciowe) lub narządy wewnętrzne (nerwy autonomiczne).
Objawem zajęcia nerwów ruchowych jest niedowład (osłabienie) i zanik mięśni. Z kolei uszkodzenie nerwów czuciowych będzie manifestować się ubytkiem czucia, bólem i parestezjami, czyli nieprawidłowymi wrażeniami czuciowymi, takimi jak pieczenie lub mrowienie. Nierzadko również w przebiegu polineuropatii dochodzi do zajęcia włókien autonomicznych, co przejawia się na przykład zaburzeniami potliwości. Niekiedy objawy polineuropatii rozwijają się powoli, w ciągu kilku lat, a czasem bardziej podstępnie – w ciągu kilku miesięcy. Jednak najgroźniejszą sytuacją jest szybki postęp objawów – w ciągu kilku dni lub tygodni. Wówczas konieczne jest szybkie podjęcie leczenia.
Przyczyny polineuropatii dzielimy na genetyczne i nabyte. W przypadku tych pierwszych objawy często (lecz nie zawsze!) rozwijają się w dzieciństwie lub wczesnej dorosłości. Natomiast polineuropatie nabyte występują w każdym wieku, a ich przyczyn może być wiele. Najczęściej do nabytego uszkodzenia nerwów obwodowych dochodzi w przebiegu cukrzycy, nadużywania alkoholu czy na przykład niedoborów witaminowych, takich jak niedobór witaminy B12. Polineuropatia towarzyszy nierzadko również chorobom nowotworowym, autoimmunologicznym bądź endokrynologicznym.
Kluczowym narzędziem w diagnostyce polineuropatii jest badanie EMG (elektromiograficzne). Pozwala ono na ocenę rodzaju, stopnia i rozległości zajęcia włókien nerwowych. Badaniem uzupełniającym może być USG nerwów obwodowych, niekiedy natomiast istnieje konieczność poszerzenia diagnostyki o wykonanie punkcji lędźwiowej. W poszukiwaniu przyczyn polineuropatii najczęściej wykonuje się szereg badań biochemicznych z surowicy krwi, a nierzadko również wybrane badania obrazowe.
Leczenie polineuropatii ukierunkowane jest, jeśli to możliwe, na usunięcie czynnika powodującego uszkodzenie nerwów. Przykładem może być na przykład wyrównanie hormonów tarczycowych w niedoczynności tarczycy lub uzupełnienie niedoborów witaminowych. Niekiedy usunięcie przyczyny jest niemożliwe, wówczas leczenie sprowadza się do rehabilitacji i postępowania objawowego mającego na celu złagodzenie objawów.
Opracowanie: Lek. Michał Błaż